Hz. Mevlana'nın tarih boyunca Müslüman veya gayrimüslim insanları etkileyişinin nedenleri olarak şu hususlar söylenebilir:

• Düşüncelerinin Kur'an'dan ve Sünnet'ten kaynaklanması; İslam dininin felsefi/düşünsel yetkinliğinden, derinlik ve kapsamlılığından, İslam'ın ahlaki güzelliğinden beslenmesi; Hz. Muhammed'i (sas) çok iyi örnek alması
• Çeşitli ilim dallarına (dini ilimler, felsefe, tıp, astronomi, ruhbilim, iletişim, edebiyat) vukufiyeti
• Anlaşılması zor meseleleri şiir diliyle ve basitçe anlatması
• Hal ve gönül diliyle, aşk ve coşkuyla söz söylemesi
• Ruha, insanın iç âlemine odaklanarak konuşması
• Ümit aşılaması
• Dünya hayatında madde-mana dengesini gözetmesi
• Dinin özüne, hakikate dikkat çekmesi
• Allah'ı cana yakın, hatta candan içeri bir anlayışla tanıtması
• Yaratılmışlara Yaratan Allah'ın nazarıyla bakması (Hoşgörü)
• Söyleminin evrensel olması (Pergel metaforu)
• Tasavvufi hayatta aşk, musıki, sema, zikir gibi etkili yollardan yararlanması
• İnsanın değerini vurgulaması.