ÖZET

İslam dünyasının önde gelen mutasavvıflarından birini tanımlarken, dini-tasavvufi kavramları kullanmamız icap eder. İthal kavramlar kullanılması durumunda, o ithal kavramların anlamlarının tarihsel/felsefi oluşum ve gelişim süreçlerinden kaynaklanan uyumsuzluklar, uyuşmazlılar görülmesi pek tabiidir. Anlamsal tarihi, felsefi arka planı açısından eski Yunan ve Latin felsefe ve kültüründen etkilenmeyi, Tanrı’ya karşı insanı, vahye karşı aklı, dine karşı pozitivist bilimi konumlandırarak yücelten Hümanizm kavramıyla, bir mümin, bir İslam âlimi, Müslüman bir sûfî, bir Allah dostu olan Hz. Mevlana’yı nitelendirmek yanlış ve yakışıksız olacaktır. Mevlâna, ‘insan sever’, ‘insana değer veren’ anlamında yani sığ, yüzeysel anlamda hümanist olarak görülebilirse de felsefî anlamda ve terim olarak dünya literatürüne giren şekliyle hiçbir zaman hümanist olarak değerlendirilemez. İyi niyetle bile olsa kavram kargaşalığına meydan vermemek için özellikle Mevlâna’nın hümanist olarak nitelendirilmemesi gerekir. İnsanı sevdiği doğru, ama hümanist olduğu yanlıştır. Dünyaya özellikle Batı dünyasına Mevlâna’yı güzel göstereceğiz diye işgüzarlık yapıp, Mevlâna’nın ne kadar insancıl olduğunu söylemek için onu hümanist yapmaya gerek yok. İnsanı sevdiği ve ona değer verdiği anlatılır, açıklanır, ama bu durum, “hümanist” terimiyle ifade edilemez.

Detaylı açıklama için lütfen tıklayınız.

Yorumlar